DA Clinic

• Print
• Email

ข้อแนะนำในการหลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้

การลดปริมาณไรฝุ่น

• ไม่ควรปูพรม ไม่ควรใช้เฟอร์นิเจอร์ที่หุ้มด้วยผ้า และผ้าม่านในห้องนอน
• ไม่ควรเก็บของเล่นในห้องนอน และควรทำความสะอาดด้วยน้ำร้อน 55-60°C หรือแช่แข็งเพื่อฆ่าไรฝุ่น
• ไม่นำสัตว์เลี้ยงเข้าในห้องนอน
• ซักปลอกหมอน ผ้าปูที่นอน ทุก 1-2 สัปดาห์ ด้วยน้ำร้อน 55-60°C เพื่อฆ่าไรฝุ่น และใช้ผ้าคลุมกันไรฝุ่น
• การนำที่นอน หมอน พรม ตากแดดจัด มากกว่า 3 ชั่วโมงขึ้นไปจะช่วยฆ่าตัวไรฝุ่นได้
• มีการระบายอากาศที่เพียงพอเพื่อลดความชื้น
• ควบคุมความชื้นในบ้านให้น้อยกว่า 50 %
• ใช้เครื่องดูดฝุ่นที่มีคุณภาพดี ถ้าเป็นไปได้ควรใช้เครื่องที่มี HEPA filter ด้วย
• ทำความสะอาดบ้านด้วยผ้าชุบน้ำหมาด
• ในกรณีที่ไม่สามารถเอาพรมออกได้อาจใช้สารพวกbenzyl benzoate หรือ tannic acid เพื่อลดปริมาณสารก่อภูมิแพ้

การหลีกเลี่ยงแมลงสาบ

• ปิดรูหรือรอยแตกที่พื้นและเพดานทั้งหมดไม่ให้แมลงสาบเข้ามา
• กำจัดไม่ให้มีแหล่งสะสมของเศษอาหาร ขยะ
• ควบคุมความชื้น
• ทำความสะอาดพื้นด้วยน้ำยาทำความสะอาดเพื่อกำจัดสารก่อภูมิแพ้
• ใช้ยากำจัดแมลงสาบ

การหลีกเลี่ยงละอองเกสร

• ปิดหน้าต่างในช่วงที่มีละอองเกสรมาก เช่น ช่วงเย็น หรือช่วงที่มีละอองหญ้าฟุ้งกระจาย
• สวมแว่นตาและผ้าปิดปากเมื่ออยู่ในบริเวณที่มีละอองเกสรมาก เช่น ทุ่งหญ้า สวน
• ถ้าสามารถทำได้ การใช้เครื่องปรับอากาศหรือการใช้เครื่องกรองละอองเกสรในรถจะช่วยลดการสัมผัสละอองเกสรได้

การหลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้จากสัตว์

• ไม่เลี้ยงสัตว์ที่แพ้ยกเว้นเลี่ยงไม่ได้จริงๆ
• ไม่นำสัตว์เลี้ยงเข้าบ้านหรือในห้องนอน
• มีที่อยู่เป็นสัดส่วนให้สัตว์เลี้ยง
• เปลี่ยนเสื้อผ้าทุกครั้งเมื่อสัมผัสสัตว์เลี้ยง เช่น ม้า แมว สุนัข
• นำพรม ฟูก หรือเครื่องใช้ของสัตว์เลี้ยงออกจากบ้าน
• อาบน้ำให้สัตว์เลี้ยงอย่างน้อยสัปดาห์ละหนึ่งครั้ง
• จัดบ้านให้ระบายอากาศได้ดี ใช้เครื่องกรองอากาศ HEPA filter ในห้องนอน
• ใช้เครื่องดูดฝุ่นทำความสะอาดบ้าน พรม เป็นประจำ

การหลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้จากเชื้อราในบ้าน

• ถ้าความชื้นมากกว่า 50% ใช้เครื่องกำจัดความชื้น
• ตรวจเช็คระบบระบายอากาศ หรือเครื่องปรับอากาศให้เหมาะสม
• พยายามอย่าให้เกิดความชื้น หรือมีบริเวณอับทึบภายในบ้าน เพื่อป้องกันเชื้อรา ไม่ควรนำต้นไม้ ดอกไม้สด หรือแห้งไว้ในบ้าน
• ใช้แอมโมเนีย 5% ในการกำจัดเชื้อรา
• ไม่ควรใช้พรมหรือวอลเปเปอร์
• กำจัดแหล่งน้ำเซาะในบ้าน

การป้องกันการเกิดปฏิกิริยาภูมิแพ้แบบรุนแรง (Anaphylaxis)

• เรียนรู้วิธีการใช้เตรียม และพกยา epinephrine ไว้ตลอดเวลา
• สิ่งที่ควรพกติดตัว ได้แก่ เบอร์โทรศัพท์ฉุกเฉิน รายละเอียดของอาหารหรือยา หรือแมลงที่แพ้ ถ้าไปต่างประเทศควรมีเอกสารที่เป็นภาษาของประเทศนั้นๆ ด้วย
• หลีกเลี่ยงแมลงโดยไม่ใช้น้ำหอมหรือใส่เสื้อผ้าสีสด ไม่เก็บผลไม้สด หลีกเลี่ยงเศษขยะหมักหมมซึ่งจะดึงดูดแมลง และปิดหน้าต่างเสมอเมื่อขับรถ
• หลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ที่อยู่ในอาหารโดยเรียนรู้วิธีการอ่านส่วนผสมในฉลากอาหาร และถ้าทานอาหารนอกบ้านควรตรวจสอบส่วนประกอบของอาหารจากผู้ประกอบอาหารด้วย

• Print
• Email

การฉีดวัคซีนภูมิแพ้

การฉีดวัคซีนภูมิแพ้ (Allergen Immunotherapy) คือการให้สารก่อภูมิแพ้ (specific allergen) แก่ผู้ป่วยที่มีอาการแพ้ที่เกิดจากปฏิกิริยาทาง IgE โดยให้หลายๆ ครั้งและเพิ่มขนาดขึ้นเรื่อยๆ มีจุดมุ่งหมายเพื่อให้ผู้ป่วยไม่เกิดอาการเมื่อต้องเจอกับสารก่อภูมิแพ้นั้นๆ  

ปัจจุบันมีโรคที่ได้รับการยอมรับว่าสามารถรักษาด้วยวิธี Allergen Immunotherapy ได้อยู่ 3 โรค ได้แก่ 

1. Allergic rhinitis
2. Allergic asthma
3. Stinging insect hypersensitivity

ส่วนข้อห้ามในการรักษาด้วยวิธี Allergen Immunotherapy ได้แก่

1. ผู้ที่มีโรคประจำตัวซึ่งอาจมีอันตรายถ้าเกิดผลข้างเคียงจากการรักษา เช่น ผู้ป่วยโรคหัวใจหรือความดันโลหิตสูงที่ควบคุมอาการไม่ได้ ผู้ป่วยโรคหอบที่มีค่า FEV1 < 70% ผู้ป่วยที่มี organ failure เช่น ตับวาย ไตวาย โรคปอดรุนแรง เป็นต้น
2. ผู้ป่วยที่ได้รับยา Beta blocker เนื่องจากทำให้การรักษา anaphylaxis ได้ผลไม่ดี
3. หญิงตั้งครรภ์ ยกเว้นในช่วง maintenance phase

วิธีการรักษา

ทำได้โดยการฉีดสารก่อภูมิแพ้ให้แก่ผู้ป่วยโดยมักฉีดเข้าในชั้นใต้ผิวหนัง subcutaneous เริ่มจากความเข้มข้นน้อยๆ ก่อนและค่อยๆ เพิ่มความเข้มข้นขึ้นเรื่อยๆ (induction phase) สัปดาห์ละครั้งจนถึงความเข้มข้นที่ต้องการจึงจะฉีดห่างออกไปเป็น 4-6 อาทิตย์ต่อครั้ง (maintenance phase) หลังฉีดผู้ป่วยต้องนั่งรอที่คลินิกอย่างน้อย 30 นาที เพื่อสังเกตอาการและผลข้างเคียงที่เกิดขึ้นก่อนจะอนุญาตให้กลับได้ และในคลินิกจะต้องมียาและอุปกรณ์เตรียมพร้อม ในกรณีที่เกิดผลข้างเคียงผู้ป่วยมักจะมีอาการดีขึ้นหลังจากเข้าสู่ maintenance phase ประมาณ 1 ปี และจะทำการักษาต่อจนครบ 3-5 ปีจึงจะพิจารณาหยุดฉีด

ประสิทธิภาพในการรักษา

การรักษาด้วยวิธี Allergen Immunotherapy สามารถลดอาการของผู้ป่วย (symptom score) ลดการใช้ยาของผู้ป่วย และลดความไวของหลอดลม (bronchial hyperresponsiveness) ต่อสารก่อภูมิแพ้ได้และในบางการศึกษายังพบว่าผู้ป่วยมีสมรรถภาพปอดที่ดีขึ้นด้วย

นอกจากนี้ยังมีการศึกษาที่พบว่าสามารถลดการเกิดการแพ้สารก่ภูมิแพ้ตัวใหม่ได้ (new sensitization to allergen) และในผู้ป่วยเด็กที่เป็นโพรงจมูกอักเสบ (allergic rhinitis) สามารถลดอัตราการเกิดโรคหอบหืด (allergic asthma) ในอนาคตด้วย (28% ในผู้ที่ได้รับการรักษาเปรียบเทียบกับ 78% ในกลุ่มควบคุม) 

ผลข้างเคียงจากการรักษา

ผลข้างเคียงที่เกิดขึ้นมีได้ทั้งผลข้างเคียงเฉพาะที่ (local reaction) และชนิดที่เกิดทั่วร่างกาย (systemic reaction) สำหรับ local reaction คือมีอาการบวมแดงบริเวณที่ฉีดยานั้นมีทั้งแบบที่เกิดขึ้นทันทีภายใน 15-20 นาที และแบบที่เกิดภายหลังจากฉีด 3-6 ชั่วโมง ซึ่งทั้งสองแบบไม่มีอันตรายร้ายแรงและสามารถหายได้เอง โดยมีอัตราการเกิด 2.48-10.5% ส่วน systemic reaction นั้นมีอัตราการเกิดประมาณ 2-3% ซึ่งหากเกิดขึ้นแล้วต้องได้รับการรักษาอย่างทันที

• Print
• Email

การทดสอบภูมิแพ้ทางผิวหนัง

ปกติการตรวจเพื่อวินิจฉัยโรคภูมิแพ้จำเป็นต้องตรวจดูว่าผู้ป่วยสร้างภูมิคุ้มกันเฉพาะ (specific IgE) ต่อสารก่อภูมิแพ้ที่สงสัยหรือไม่ซึ่งอาจทำได้โดยการตรวจเลือดได้แก่ การตรวจ RAST (Radioallergosorbent test) หรือ การตรวจในผู้ป่วยโดยตรงได้แก่ การการทดสอบภูมิแพ้ทางผิวหนัง (skin test) โดยทั่วไปแพทย์ผู้เชี่ยวชาญทางภูมิแพ้มักทำการตรวจ skin test เพราะทำได้ง่าย รวดเร็ว และสิ้นเปลืองน้อยอีกทั้งยังมีความไวและความจำเพาะสูง

ข้อบ่งชี้ในการทดสอบภูมิแพ้ทางผิวหนัง

1. เพื่อใช้ในการวินิจฉัยโรคภูมิแพ้ร่วมกับอาการทางคลินิก
2. เพื่อศึกษาระบาดวิทยาของโรคภูมิแพ้ในกลุ่มประชากรต่างๆ หาสารก่อภูมิแพ้ที่เป็นปัญหาสำคัญ หรือติดตามการแพ้ต่อสารตัวใหม่ๆ
3. ใช้ศึกษาเกี่ยวกับมาตรฐานของสารทดสอบภูมิแพ้
4. เพื่อศึกษา pharmacokinetics และ pharmacodynamic ของยารักษาโรคภูมิแพ้
5. เพื่อศึกษาผลการรักษาเกี่ยวกับการฉีดวัคซีนภูมิแพ้ (Allergen Immunotherapy)

วิธีการทดสอบภูมิแพ้ทางผิวหนังแบบสะกิด (skin prick test)

ก่อนทำการตรวจ ผู้รับการตรวจจะได้รับคำแนะนำให้หยุดยาแก้แพ้ยา แก้หวัด และยาอื่นๆ ที่อาจมีผลทำให้ผลการตรวจผิดพลาดเป็นเวลาอย่างน้อย 3-7 วัน การตรวจทำได้โดยการหยดสารสกัดจากสารก่อภูมิแพ้ต่างๆ (extract) ลงบนผิวหนังและใช้เข็มสะกิดผิวหนังผ่านหยดสารสกัดโดยสะกิดเบาๆ ให้เข็มทำมุมประมาณ 60-70 องศากับผิวหนัง สะกิดลงไปถึงชั้น epidermis เท่านั้น ไม่ควรมีเลือดออกทิ้งไว้ประมาณ 15-30 นาที จะเช็ดน้ำยาสารสกัดออกหรือไม่ ก็ได้อ่านผลโดยวัดขนาดของรอยบวม (wheal) หรือร่วมกับรอยแดง (flare) ที่เกิดขึ้น 

วิธีนี้เป็นวิธีที่แนะนำเป็นวีธีแรกในการตรวจวินิจฉัยโรคภูมิแพ้โดยทั่วไปเนื่องจากเป็นวิธีที่ปลอดภัย โอกาสเกิด systemic reaction น้อยมากนอกจากนี้ยังทำได้ง่ายใช้เวลาน้อย

รูปแสดงผลการทดสอบภูมิแพ้ทางผิวหนัง 

หยดสารก่อภูมิแพ้ลงบนผิวหนัง

ปฏิกิริยาที่ให้ผลบวกจะเป็นรอยนูนแดงขึ้นมา (wheal) และมีรอยแดงล้อมรอบ (flare)